پولیپ روده ضایعه ای است که در مسیر روده کوچک یا بزرگ و در بخشی از دستگاه گوارشی ایجاد میشود. بیشتر این ضایعات هیچ آسیبی برای افراد ایجاد نمیکنند، اما بعضی از این ضایعات میتوانند در گذر زمان سرطانی شوند. به همین دلیل، برداشتن پولیپهای روده توسط تیمهای پزشکی انجام میشود.
علت پولیپ روده
پزشکان دلیل اصلی ایجاد پولیپ در روده را نمیدانند. به طور معمول، سلولهای سالم به شکل مشخصی رشد میکنند و تقسیم میشوند. پولیپها زمانی ایجاد میشوند که سلولها بیشتر از حد معمول رشد میکنند. پولیپ روده ممکن است برای هر فردی اتفاق بیافتد، اما مسائل مشخصی وجود دارند که احتمال ایجاد این مشکل در روده را افزایش میدهند.
- اگر افراد چاق باشند یا اضافه وزن داشته باشند
- سن فرد بالای پنجاه سال باشد
- فرد سیگار بکشد
- پیش از این پولیپ روده داشته باشد یا به سرطان روده مبتلا شده باشد
- فرد به بیماریهای التهابی روده مبتلا باشد، بیماریهایی نظیر کولیت زخمی یا کولیت اولسروز یا بیماری کرون مسائلی از این دست هستند
- فرد به دیابت نوع دو مبتلا باشد و بیماری خود را کنترل نکند
در عین حال، اختلالات ژنتیکی ای وجود دارند که شانس ایجاد پولیپ روده و سرطان روده را افزایش میدهند.
علائم پولیپ روده
پولیپ های روده هیچ علائمی ایجاد نمیکنند. به طور معمول پولیپهای روده تا زمانی که آزمایشها نشان ندهند، پیدا نمیشوند. با این حال در بعضی شرایط، افراد با علائمی روبرو می شوند که در ادامه فهرست شده اند:
- فرد ممکن است در مدفوع خود خون مشاهده کند. این خون ممکن است در توالت یا در دستمال کاغذی که فرد برای پاک کردن خود استفاده میکند مشاهده شود. این علائم میتوانند نشانههایی از خونریزی درون روده فرد باشند.
- فرد ممکن است دفع مدفوعی سیاه یا با رگههای سرخ داشته باشد، که به معنای وجود خون در مدفوع خواهد بود.
- افراد ممکن است برای بیش از یک هفته اسهال یا یبوست داشته باشند.
- درد شکم
- خستگی یا تنگی نفس، این علائم میتوانند نشان از این باشند که بدن آهن کافی در اختیار ندارد. این موضوع زمانی رخ میدهد که پولیپها شروع به خونریزی میکنند.
اگر فرد با هر کدام از این علائم روبرو شود، ضروری است که با پزشک خود تماس بگیرد. این علائم بدین معنی نیست که فرد به پولیپ روده مبتلا شده است یا سرطان روده دارد. مسائل دیگری نظیر هموروئیدها، شکاف در بافت مقعد، یا بعضی تداخلهای دارویی میتوانند به ایجاد این علائم منجر شوند. اما پیگیریهای پزشکی میتواند از مشکلات جدی بعدی جلوگیری کند.
تشخیص پولیپ روده
آزمایشهای مختلفی وجود دارد که میتوانند به تشخیص پولیپ روده کمک کنند. در بعضی از این آزمایشها، پزشک میتواند در زمان انجام بررسی به حذف پولیپ نیز بپردازد. آزمایشهای غربالگری پولیپهای روده عبارتند از
۱. کولونوسکوپی
در کولونوسکوپی پزشک از یک لوله باریک، بلند و منعطف که در سر خود نور و دوربین دارد برای بررسی درون روده استفاده میکند. پزشک با این ابزار می تواند بیشتر پولیپهای یافت شده را بردارد و آن را برای بررسی سلولهای سرطانی به آزمایشگاه ارسال کند.
۲. کولونوسکوپی مجازی
که با نام سی تی کولونوگرافی نیز شناخته میشود از اشعه ایکس و رایانه برای تصویر برداری از روده از خارج بدن استفاده میکند. در این روش پزشک قادر به برداشتن پولیپها نیست.
۳. سیگموئیدوسکوپی منعطف
در این آزمایش، پزشک یک لوله باریک را از مقعد وارد بدن میکند تا بدین ترتیب قادر به معاینه بخشهای پایینی روده باشد. اگر مشخص شود که فرد پولیپ دارد، در این روش پزشک میتواند در حین بررسی به برداشتن پولیپهای شناسایی شده بپردازد.
۴. آزمایش مدفوع
پزشک ممکن است فرد را برای بررسی مدفوع به آزمایشگاه ارجاع دهد. اگر در بررسی مدفوع فرد، وجود خون احراز شود، فرد به کولونوسکوپی نیاز پیدا میکند.
۵. آزمایش دستگاه گوارش تحتانی
پیش از انجام این آزمایش از فرد خواسته میشود به نوشیدن یک مایع گس حاوی باریم بپردازد. این ماده حاجب به کادر درمان کمک میکند که بتوانند با کمک تصویربرداری اشعه ایکس به شکل ساده تری بخشهای تحتانی دستگاه گوارش را بررسی کنند.
درمان پولیپ روده
در طول کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی منعطف، پزشک از انبرکها یا حلقههای سیمی برای برداشتن پولیپها استفاده میکند. این روش پولیپکتومی نامیده میشود. اگر پولیپ بیش از حد بزرگ باشد و پزشک نتواند به این روش به حذف آن بپردازد، فرد ممکن است برای برداشتن پولیپ به جراحی نیاز داشته باشد. زمانی که پولیپ از بدن خارج شود، متخصصان پاتولوژی به بررسی پولیپ برای انواع سرطان میپردازند.
اگر فرد در بدن خود اختلالات ژنتیکی نظیر آدنوماتوز پوپلیپوز ارثی داشته باشد، پزشک ممکن است جراحی یا حذف بخشی از روده بزرگ یا راست روده را پیشنهاد کند. این بهترین روشی است که برای جلوگیری از سرطان روده برای افراد مبتلا به چنین مشکلاتی توصیه میشود.
اگر فرد پولیپ روده داشته باشد، احتمال این وجود دارد که بعدها نیز با این پولیپ ها درگیر شود. پزشک معمولا برای چنین فردی، انجام آزمایشات غربالگری دوره ای را تجویز میکند.
آیا پولیپ روده خطرناک است؟
در ویدیو زیر بیماری با بیش از ۱۰ پولیپ به دکتر امانی مراجعه کرده اند که به کمک دستگاه کولونوسکوپ خارج شده اند. در این ویدیو دکتر امانی توضیح میدهند که چرا پولیپهای روده خطرناک هستند.
انواع پولیپ روده
به طور کلی پولیپها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند
۱. پولیپ هایپرپلاستیک یا پولیپ التهابی
این نوع پولیپ شانس کمی برای ایجاد سرطان دارد.
۲. پولیپ آدنوما
متاسفانه سرطان با این نوع از پولیپ آغاز میشود، اما توجه به این مسئله اهمیت دارد که همه پولیپهای آدنوما خطرناک نمیشوند.
به طور کلی، هر چقدر پولیپ آدنوما بزرگتر باشد، احتمال سرطانی شدن آن نیز بیشتر است. در زیر میکروسکوپ، پولیپهای آدنوما به واسطه نحوه رشد متفاوت خود، ظاهر متفاوتی ایجاد میکنند. پزشکان پولیپهای آدنوما را بر اساس الگوی رشد به انواع متفاوتی تقسیم میکنند:
- توبولار (لوله ای)
- ویلوس (به همراه کرک)
- سسیل (بی حرکت)
- سریتد (دندانه دار)
پیشگیری از پولیپ روده
عادتهای سالم میتوانند احتمال ابتلای فرد به پولیپهای روده را کاهش دهند. برای مثال، فرد میتواند:
- از رژیم غذایی ای استفاده کند که سرشار از میوهها، سبزیجات و غذاهای پر از فیبر نظیر لوبیا، عدس، نخود و غلات باشد.
- فرد اگر اضافه وزن دارد، وزن خود را کاهش دهد.
- مصرف گوشت قرمز، گوشتهای فراوری شده و غذاهای پر از چربی کاهش داده شود.
- فرد میتواند با پزشک خود در مورد استفاده از مکملهای ویتامین دی و کلسیم مشورت کند. بعضی از مطالعات نشان میدهند که این مکملها میتوانند شانس ابتلا به سرطان روده را کاهش دهند.
- اگر فرد سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپهای روده داشته باشد، بهتر است با مشورت پزشک به سراغ مشاوره ژنتیک برود و در صورت نیاز به صورت دوره ای به بررسی وجود پولیپ در بدن خود بپردازد.
- فرد میتواند با مشورت پزشک به طور منظم از آسپیرین استفاده کند. شواهدی وجود دارند که نشان میدهند آسپیرین آثار پیشگیری کننده از سرطان روده دارد.
دکتر محمد امانی فوق تخصص گوارش و کبد
