آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش و یا آندوسکپی معده ، فرایندی است که به تشخیص اغلب سرطان های معده کمک می کند. در طول این آزمایش، پزشک با استفاده از لوله ای باریک و دارای نور به نام آندوسکوپ ناحیه داخلی معده را معاینه می کند. پزشک این لوله را از طریق حلق به سمت پایین و داخل معده هدایت می کند.
آندوسکوپی معده چیست
آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش (ازوفاگو گاسترو دئودنوسکوپی یا EGD) فرایندی است که امکان معاینه ناحیه داخلی مری، معده و دوازدهه را برای پزشک فراهم می کند. در این روش یک لوله باریک، انعطاف پذیر و دارای نور به نام آندوسکوپ پس از عبور از دهان و حلق، وارد مری، معده و دوازدهه می شود. آندوسکوپ امکان مشاهده نواحی داخلی بدن و در صورت نیاز وارد کردن ابزار های نمونه برداری بافتی را به پزشک ارائه می کند.
آندوسكوپي براي چيست؟
آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش فرایندی است که به شناسایی اغلب سرطان های معده کمک می کند. آندوسکوپی فوقانی همچنین مری و بخشی از دوازدهه را بررسی می کند. دوازدهه به قسمت اول روده کوچک گفته می شود.
در صورت مشاهده بافت غیر طبیعی، پزشک از آن نمونه برداری می کند تا از نظر داشتن سلول های سرطانی بررسی شود. این نمونه با نام بیوپسی نیز شناخته می شود. پزشک متخصص پاتولوژی این نمونه را در زیر میکروسکوپ بررسی می کند. این نمونه علاوه بر سرطان معده می تواند حضور عفونت هلیکو باکتر پیلوری یا نوعی دیگر از سرطان به نام لنفوم را شناسایی کند.
آندوسکوپی معده با بیهوشی
با اینکه این نوع آندوسکوپی دردناک نیست اما می تواند ناراحت کننده باشد بنابراین امکان دارد پزشک جهت کمک به راحتی بیمار به او داروی آرام بخش دهد. گاهی اوقات، به بیمار داروی بیهوشی داده می شود تا در طول فرایند به خواب رود. آندوسکوپ باید به آرامی وارد بدن شود. تمامی فرایند های آندوسکوپی با مصرف مقداری داروی آرام بخش همراه می باشند.
این دارو ها به راحتی فرد و کاهش حالت تهوع (رفلکس گگ) کمک می کنند. بیمار با مصرف داروی آرام بخش به خوابی با شدت متوسط تا عمیق رفته و هنگام وارد شدن آندوسکوپ به دهان و معده دردی احساس نخواهد کرد.
کارهایی که قبل از آندوسکوپی باید انجام داد
کارهایی که قبل از آندوسکوپی دستگاه فوقانی گوارش باید انجام داد را در بازههای زمانی مشخص بررسی میکنید:
– ۷ روز قبل از آندوسکوپی
مصرف دارو های آهن، آسپرین، محصولات آسپرین و پپتو بیسمول را قطع کنید. به یاد داشته باشید که مصرف داروی استامینوفن (تیلنول) تداخلی با فرایند نخواهد داشت.
در صورت داشتن هر گونه سوال درباره دارو ها مخصوصا در هنگام توصیه پزشک به عدم قطع ناگهانی آن ها، با پزشک خود مشورت کنید.
– ۵ روز قبل از آندوسکوپی
مصرف دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی همچون ایبوپروفن، فلدن، ناپروسین، نوپرین، سلبرکس و ویوکس را قطع کنید.
– یک روز قبل از آندوسکوپی
افراد باید در شب قبل از عمل از خوردن هرگونه خوراکی جامد پس از نیمه شب خودداری کنند.
– روز آندوسکوپی
در روز آندوسکپی رعایت نکات زیر بسیار حائز اهمیت است:
- فرد باید از حداقل ۸ ساعت قبل از فرایند از خوردن و نوشیدن خودداری کند
- دارو ها باید 4 ساعت قبل از عمل به همراه اندکی آب مصرف شوند
- در روز فرایند لباس های آزاد بپوشید
- افراد می توانند در طول عمل لباس های آستین کوتاه خود را زیر لباس مخصوص (گان) بپوشند
- امکان دارد هوای اتاق عمل سرد باشد به همین دلیل در صورت نیاز می توان جوراب پوشید
- در صورت دریافت داروی آرام بخش، بیمار باید با یکی از دوستان یا آشنایان خود جهت بازگشتن به خانه هماهنگ کند. بیماران پس از فرایند قادر به استفاده از حمل و نقل عمومی نخواهند بود
قبل از آندوسکوپی معده چه بخوریم؟
افراد باید در شب قبل از عمل از خوردن هرگونه خوراکی جامد پس از نیمه شب خودداری کنند. این خوراکیها شامل آدامس و قرص های نعنایی نیز می شوند.
با این حال، در صورتی که فرایند در بعد از ظهر انجام شود، افراد تا ۶ ساعت قبل از عمل می توانند مایعات شفاف مصرف کنند. از جمله مایعات شفاف می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آب
- قهوه بدون خامه
- آب سیب
- نوشابه بدون رنگ
- سوپ آبکی
آندوسکوپی معده چقدر طول میکشد
آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش تقریبا 10 تا 15 دقیقه طول می کشد. کولونوسکوپی نیز در حدود 15 تا 30 دقیقه زمان می برد.
بیماران چه مدت پس از فرایند در اتاق ریکاوری خواهند ماند؟
بیماران 30 تا 40 دقیقه پس از فرایند در اتاق ریکاوری (بهبودی) حضور خواهند داشت.
آندوسکوپی معده با بیهوشی چقدر طول میکشد
اگر از بیهوشی عمومی استفاده می کنید، در تمام مراحل خواب خواهید بود و پس از اتمام آن از خواب بیدار می شوید. اگر بیهوشی عمومی ندارید ، بی حسی موضعی به شما داده می شود که در آن آندوسکوپ قرار داده می شود تا ناحیه را بی حس کرده و روند کار را آسان تر کند. تقریبا نیز 10 تا 15 دقیقه طول خواهد کشید.
بعد از آندوسکوپی
پس از انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش می توان موارد زیر را انتظار داشت:
- سپری کردن 1 تا 2 ساعت پس از فرایند در بیمارستان یا مرکز درمانی جهت کاهش اثرات داروی بیهوشی
- استراحت در خانه در طول روز
- نفخ یا حالت تهوع برای مدتی پس از فرایند
- گلو درد در طول 1 تا 2 روز پس از عمل
- بازگشت به رژیم غذایی قبل پس از طبیعی شدن توانایی بلعیدن غذا
غذاهایی که بعد از آندوسکوپی باید خورد
افراد درصورتی که احساس کنند می توانند غذا بخورند، باید با نوشیدن آب و دیگر مایعات خنک غذا خوردن را شروع کنند. در طول 24 تا 48 ساعت اول پس از فرایند باید وعده های غذایی کوچک و حاوی خوراکی های نرم و آسان هضم مصرف شوند. از جمله این موارد می توان به سوپ، تخم مرغ، آب میوه، پودینگ، سس سیب و موارد دیگر اشاره کرد.
عوارض بعد از آندوسکوپی معده
آندوسکوپی فوقانی دستگاه گوارش، فرایندی ایمن به شمار می رود. با اینکه احتمال خطر بروز عوارض ناشی از این فرایند پایین بوده اما این موارد شامل نمونه های زیر می شوند:
- خونریزی از محل برداشت پولیپ یا نمونه بافتی
- سوراخ شدن لایه مجرای فوقانی لوله گوارش
- بروز واکنش غیر طبیعی به ماده آرام بخش از جمله مشکلات قلبی یا تنفسی
خونریزی ایجاد شده توسط فرایند اغلب اندک بوده و بدون درمان متوقف می شود. بروز مشکلات جدی همچون سوراخ شدن مجرای گوارشی رایج نیستند. امکان دارد، جراح جهت درمان برخی عوارض ناشی از فرایند تصمیم بر انجام جراحی داشته باشد. پزشک می تواند بروز واکنش غیر طبیعی به داروی آرام بخش را با استفاده از دارو ها یا مایعات وریدی در حین و پس از فرایند مهار کند.
عوارض شدید آندوسکوپی معده
در صورت بروز هر کدام از علائم زیر پس از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی باید فورا به پزشک مراجعه کرد:
- درد قفسه سینه
- مشکلات تنفسی
- مشکل در بلع یا درد تشدید شونده گلو
- استفراغ مخصوصا در صورت وجود خون یا دانه های قهوه مانند در آن
- درد تشدید شونده شکم
- سیاه، خونی یا قیر مانند بودن مدفوع
- تب
دکتر محمد امانی، فوق تخصص گوارش و کبد در تهران