پولیپ در کیسه صفرا چیست؟ پولیپ کیسه صفرا ضایعات برآمده سطح مخاطی کیسه صفرا هستند. بخش اعظمی از این موارد خوش خیم هستند اما گاهی اوقات موارد بدخیم هم مشاهده می شوند.
معمولا در آزمایش های تصویری مثل سی تی اسکن، ام آر آی یا سونوگرافی می توان این ضایعات را مشاهده کرد. در تصاویر این آزمایش ها معمولا پولیپ کیسه صفرا را می توان به شکل رشد پولیپوئیدی بدون حرکت و سایه بر روی لومن کیسه صفرا مشاهده کرد.
احتمال ابتلا به پولیپ کیسه صفرا در چه افرادی بیشتر است؟
احتمال به وجود آمدن پولیپ در آن دسته از افراد که کلسترول و نمک زیادی در صفرای خود دارند بالا است. صفرا توسط کبد در بدن تولید شده و سپس به کیسه صفرا منتقل می شود. کارکرد اصلی این ماده کمک به هضم چربی در بدن است.
پولیپهای کیسه صفرا ممکن است به دلیل شکل گیری سنگ های کیسه صفرا نیز در بدن ظاهر شوند. بسیاری افراد به صورت همزمان در کیسه صفرای خود سنگ و همچنین پولیپ دارند.
در ویدیوی زیر در مورد سنگ کیسه صفرا میتوانید اطلاعات بیشتری از زبان دکتر محمد امانی کسب کنید:
همچنین طبق اطلاعات منتشر شده در تحقیقی از سال ۲۰۱۹، مشکلات خاص در سلامتی نیز می توانند عامل بروز پولیپهای کیسه صفرا باشند. از جمله این بیماری ها یا مشکلات می توان به موارد زیر اشاره کرد
- پولیپوز خانوادگی که یک بیماری ارثی به حساب می آید
- سندرم گاردنر که نوعی پولیپوز خانوادگی است
- سندرم پوتز-جگرز که یک بیماری ژنتیکی محسوب می شود
- هپاتیت B، عفونتی که می تواند حاد یا مزمن باشد
انواع پولیپ کیسه صفرا
در مجموع سه نوع پولیپ سنگ صفرا وجود دارد :
– سودوپلیپ ها
سودوپلیپ ها یا همان پولیپهای کلسترول به عنوان رایج ترین نوع از پولیپهای کیسه صفرا شناخته می شوند (چیزی در حدود ۶۰ الی ۹۰ درصد). سودوپلیپ ها غیر سرطانی هستند و درون آن ها پر از کلسترول است.
حضور این نوع از پولیپها معمولا نشان دهنده مشکلات پیش زمینه ای در کیسه صفرا است. که از جمله آن ها می توان به کولسیستیت اشاره کرد. در این شرایط شاهد التهاب کیسه صفرا هستیم. کولسیستیت زمانی به وجود می آید که کیسه صفرا نتواند به خوبی تخلیه شود.
– پولیپ التهابی
پولیپ های التهابی در ۵ الی ۱۰ درصد موارد گزارش شده از مشکلات کیسه صفرا شناسایی می شوند. این موارد نشان دهنده وجود التهاب در دیواره کیسه صفرا هستند.
پزشکان معمولا این پولیپها را در افرادی که بیش از یک بار تجربه کولسیستیت را داشته اند شناسایی می کنند. همچنین مشکل کولیک حاد صفراوی که در آن سنگ های کیسه صفرا مسیر تخلیه را مسدود می کنند، یکی دیگر از عوامل ایجاد پولیپ های التهابی به شمار می رود. در چنین شرایطی فرد پس از خوردن غذا دچار درد می شود.
پولیپهای التهابی همچون سودوپلیپ ها ربطی به سرطان کیسه صفرا ندارند.
– پولیپ کیسه صفرا واقعی
این دسته از پولیپهای کیسه صفرا نادر هستند و احتمال سرطانی شدن آن ها وجود دارد. این پولیپها معمولا بین ۵ الی ۲۰ میلی متر ابعاد دارند. مواردی که ابعاد آن ها بیش از یک سانتی متر باشد ممکن است در آینده سرطانی شوند. زمانی که یک بیمار با این پولیپ ها در بدن خود مواجه شود پزشک مورد نظر برداشتن کیسه صفرا را پیشنهاد می کند.
علائم پولیپ کیسه صفرا
پولیپ های کیسه صفرا همیشه عامل بروز علائم و نشانه ها نمی شوند. در بیشتر موارد، پزشکان این پولیپ ها را به شکل تصادفی در نتیجه سونوگرافی یا سی تی اسکن مشاهده می کنند. با این حال احتمال بروز علائم خاصی در اثر پولیپ های کیسه صفرا وجود دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- ناراحتی در سمت راست بالای شکم
- نفخ
- حالت تهوع
- عدم تحمل مواد غذایی
تشخیص پولیپ در کیسه صفرا
بیشتر پولیپ ها زمانی تشخیص داده می شوند که پزشک شما را به خاطر بیماری غیر مرتبط دیگری معاینه می کند. اگر پزشک معالج نسبت به وجود پولیپ کیسه صفرا در بدن شما نگران باشد، ممکن است آزمایشاتی را برای تشخیص پولیپ و اندازه آن تجویز کند. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد
- سونوگرافی شکمی که پروسه ای غیر تهاجمی است
- سونوگرافی آندوسکوپی که تا حدی تهاجمی به شمار می رود
هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد این بیماری در افراد می شود. آزمایش های انجام شده در زمینه تشخیص عوامل مرتبط با شکل گیری پولیپ کیسه صفرا نتایج قطعی نداشته اند. و ارتباط مشخصی بین این عارضه و عوامل احتمالی ایجاد نمی کنند. عواملی مانند
- سن
- جنسیت
- وضعیت پزشکی مانند چاقی یا دیابت
ممکن است ارتباطی بین پولیپ کیسه صفرا با متابولیسم چربی و ژنتیک خانواده وجود داشته باشد، اما این مورد نیز تایید نشده است.
درمان پولیپ کیسه صفرا
سودوپلیپ ها و پولیپ های التهابی که کمتر از ۱ سانتی متر ابعاد داشته باشند دارای علائم خاصی که نیاز به درمان آن ها باشد نیستند. با این حال، پزشکان به صورت منظم این پولیپ ها را بررسی می کنند. این کار با کمک تصاویر سونوگرافی انجام می شود. اولین آزمایش سونوگرافی معمولا ۶ ماه پس از تشخیص اولیه پولیپ انجام می شود. دیگر آزمایش ها به شکل سالانه انجام خواهند شد.
اگر اندازه یک پولیپ به نسبت معاینه قبلی به دو میلی متر یا بیشتر برسد، پزشک مورد نظر پیشنهاد درمان را خواهد داد. درمان این مشکل نیز با برداشتن کیسه صفرا به صورت عمل جراحی امکان پذیر است. نام این پروسه درمانی کوله سیستکتومی (cholecystectomy) است که دو نوع دارد
۱. کوله سیستکتومی باز (OC)
در این پروسه درمانی، پزشک جراح برشی در سمت راست و زیر دنده ها ایجاد کرده و کیسه صفرا را از بدن خارج می کند.
۲. کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی (LC)
در این پروسه درمانی پزشکان جراح کیسه صفرا را به کمک برش هایی که در ناحیه معده انجام می دهند از بدن خارج می کنند. طبق نتایج تحقیقات پژوهشگران، ضریب مرگ و میر مرتبط با کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی کمتر از نوع باز آن (OC) است.
با این حال، احتمال بروز برخی عوارض جانبی خاص در نتیجه کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی (LC) وجود دارد که از جمله آن ها می توان به سه مورد زیر اشاره کرد
- صدمات مجرای صفراوی
- خونریزی داخلی یا خارجی
- آبسه های زیر کبد
درمان خانگی پولیپ کیسه صفرا
با این که جامعه پزشکی استفاده از درمان های طبیعی را قبول ندارند و این موارد توسط تحقیقات کلینیکی نیز تایید نمی شوند، بسیاری افراد به دنبال درمان سنتی پولیپ کیسه صفرا جهت حل مشکل پولیپهای خوش خیم هستند. از جمله این درمانهای خانگی می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- آب های گرم انما (enemas)
- استفاده از بسته های آب گرم در خارج از بدن
- نوشیدن آب گلابی یا خوردن گلابی
- نوشیدن روغن زیتون تصفیه نشده با معده خالی
- نوشیدن آب چغندر یا خوردن چغندر
غذاهای مضر برای پولیپ کیسه صفرا
در کنار امتحان کردن درمان های خانگی، برخی افراد پیشنهاد می کنند اقدامات پیشگیرانه خاصی را جهت جلوگیری از ایجاد پولیپ کیسه صفرا انجام دهیم. از جمله این موارد
- اجتناب از مصرف غذا های سرخ شده یا چرب
- اجتناب از مصرف غذاهای دارای کلسترول بالا و غذاهای آماده
- اجتناب از محصولات لبنی پر چرب
- اجتناب از نوشیدنی های گازدار
- مصرف میوه و سبزیجات بیشتر در رژیم غذایی
- افزایش مصرف اسید های چرب امگا ۳
- افزایش مصرف زنجبیل و زردچوبه
رژیم غذایی برای پولیپ کیسه صفرا
این که شما با ریسک ایجاد سنگ های کیسه صفرا مواجه هستید یا خیر اهمیتی ندارد؛ نگه داشتن بدن در وزن مناسب و سالم و همچنین داشتن رژیم غذایی با چربی و کلسترول پایین، کالری متعادل و فیبر بالا همیشه ایده خوبی برای سلامتی است.
تمامی مواردی که در لیست زیر آورده ایم غذاهای سالم و مناسبی برای کیسه صفرا بوده و همچنین برای دیگر نواحی بدن نیز مفید هستند.
- میوه و سبزیجات تازه
- غلات کامل (نان سبوس دار ، برنج قهوه ای ، جو دوسر ، غلات سبوس)
- گوشت ، مرغ و ماهی بدون چربی
- محصولات لبنی کم چرب
تاکنون تحقیقات زیادی انجام شده است تا مواد غذایی که از بروز مشکلات کیسه صفرا جلوگیری کرده یا علائم آن ها را کم می کنند شناسایی شوند. به عنوان مثال برخی پژوهش ها نشان داده اند که مصرف قهوه حاوی کافئین می تواند ریسک ایجاد سنگ های کیسه صفرا در آقایان و بانوان را کاهش دهد. با این حال، فراموش نکنید که این ادعا هنوز به شکل قطعی تایید نشده است و در حال حاضر نمی توان مصرف قهوه یا موارد دیگر را برای پیشگیری مشکلات کیسه صفرا پیشنهاد داد.
قبل از ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی یا امتحان کردن درمان های خانگی حتما با پزشک خود مشورت کنید. هیچ کدام از این درمان های خانگی هنوز توسط تحقیقات رسمی تایید نشده اند.
دکتر محمد امانی فوق تخصص گوارش و کبد در تهران