بیماری سلیاک

بیماری سلیاک از تشخیص تا درمان

این بیماری بعنوان کوه یخ شناخته شده است، یعنی میزان کمی از افراد مبتلا شناسایی شده و تعداد زیادی تشخیص داده نشده اند. در ایران بنظر بالای هشتصد هزار مبتلا به بیماری سلیاک باشد، که شاید تنها ده درصد از آنها شناسایی شده باشند. 

بیماری سلیاک چیست

بیماری التهابی در ابتدای روده باریک است. که به واسطه ی ایمنی ایجاد می شود، و باعث ایجاد حساسیت به ماده گلوتن موجود در رژیم غذایی( گندم و جو) می شود. 

گلوتن نوعی پروتئین است، که در محصولاتی مانند جو و گندم چاودار وجود دارد. برخی افراد که مبتلا به بیماری سلیاک هستند، سلول های پرز روده باریک به این ماده حساسیت داشته و باعث از بین رفتن پرزها و التهاب شدید در روده می شود که باعث عدم جذب شدن مواد مواد غذایی و سو جذب می شود.

علام بیماری سلیاک

بیماری سلیاک از این نظر مهم است، که بیمار ممکن است فقط یک یا چند علامت داشته باشد یا فقط نفخ و اسهال و یا نفخ و یبوست داشته باشد. بظور کلی علائم سلیاک دو دسته هستند.

علائم سلیاک

 

علائم سلیاک

علایم غیر گوارشی سلیاک

گاها بیماران سلیاک با علایم خارج روده ای مراجعه می کنند، گاه تنها یک علامت است مثل فقر آهن، یبوست، کوتاهی قد، افزایش مختصر آنزیم های کبدی، خستگی، رشد کم، اختلال مینای دندان، بلوغ دیررس، ناباروری 

کاهش رشد در بیماری سلیاک

– عادت ماهانه و باروری در جنس مونث

در جنس مذکر علائم متفاوت است، و با رژیم فاقد گلوتن بهبودی دیده می شود:

– درگیری استخوانی در سلیاک

کاهش تراکم استخوان
 

– اختلالات دهانی

– اختلالات دندانی

درگیری دندانی سیمتریک است، ممکن است بدون بیماری فعال دیده شود و اغلب دندان های پیشین درگیر هستند، که میزان درگیری حدود 38 تا 96 درصد است. علت احتمالا بخاطر تاثیرات ایمنی است و به سوجذب یا کمبود کلسیم ربطی ندارد.

– علایم نورولوژی و سایکولوژی در سلیاک

علایم نورولوژی و سایکولوژی گاه علایم اولیه بیماری است. مکانیسم علایم نورولوژی ناشناخته است. برخی علایم مربوط به آنتی بادی هست مثل نوروپاتی محیطی و آتاکسی، برخی مربوط به سوجذب است مثل هیپوتونی و کندی رشد رفتاری. دیگر علائم عبارتند از:

– کمبود آهن

سلیاک عامل کم خونی و  فقر آهن می‌تواند باشد. 85%  بیماران سلیاکی آنمی فقر آهن دارند.
 

– درگیری های پوستی در سلیاک

انواع درگیری های پوستی در سلیاک دیده می‌شود.

– انواع درماتیت ها

آتوپیک، اگزما، اما مهمترین آن درماتیت هرپتی فورم است. واسکولیت، آمیلویید پوستی نیز می‌تواند از علائم سلیاک باشد.

تشخیص قطعی سلیاک

برای تشخیص این بیماری مراحلی وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم:

چه کسانی لازم است تست سلیاک انجام دهند؟

درمان بیماری سلیاک

چرا سلیاک مهم است و باید درمان شود؟ اولا بیمار علائمی دارد که باعث آزار، اذیت و اختلال در کیفیت زندگی فرد می شود. از طرفی عدم درمان بیماری می تواند باعث تغییرات التهابی طولانی مدت شود. متاسفانه درمان دارویی وجود ندارد، رژیم درمانی، پایه درمان است. 

رژیم غذایی برای بیماری سلیاک

پرهیز از خوردن موادی که حاوی گلوتن هستند. تمامی محصولات حاوی گندم، جو مانند انواع نان، ماکارانی، کیک، پودر سوخاری و …بعضا روی برخی محصولات برچسبی با عنوان بدون گلوتن زده می شود، که افراد سلیاکی می توانند از این محصولات استفاده کنند، یا خودشان از مواد غذایی مثل آرد ذرت یا برنج نسبت به تهیه ی یا شیرینی اقدام نمایند.

بدون گلوتن

میزان شیوع بیماری 

هرچند بنظر بیماری ناشایعی باشد و خیلی از مردم با آن اشنا نباشند و حتی پزشکان هم در تشخیص به آن دقت نکنند ولی شیوع حدود یک درصد دارد. یعنی بنظر می رسد از هر صد نفر یک نفر مبتلا به درجاتی از بیماری سلیاک است. 

دکتر محمد امانی، متخصص بیماری سلیاک در تهران

دکتر محمد امانی

فوق تخصص گوارش و کبد