سرطان کولورکتال یا سرطان روده بزرگ اصطلاحی است که بیانگر ابتلا به سرطان کلون، راست روده یا هر دوی آن ها می باشد. کلون به بخشی از روده بزرگ گفته می شود. راست روده یا رکتوم نیز مجرایی است که روده بزرگ را به مقعد وصل می کند.
علائم سرطان روده بزرگ
سرطان کولورکتال در ابتدا بدون علامت بوده یا با علائم محدود بروز می دهد. با این حال، افراد باید این علائم را شناخته و به صورت زود هنگام به پزشک مراجعه کنند. علائم در صورت بروز می توانند شامل موارد زیر باشند:
تغییر در عادات دفع
این موارد شامل اسهال، یبوست، تغییر در قوام مدفوع، کم تر شدن قطر مدفوع و موارد دیگر می شوند. ناراحتی مداوم در ناحیه شکم از جمله ابتلا به گرفتگی های عضلانی، نفخ، درد، دفع گاز، احساس پری یا عدم تخلیه کامل روده ها
خونریزی مقعدی
وجود خون قرمز یا بسیار تیره در مدفوع
خستگی و ضعف
این علائم می توانند با کاهش وزن، حالت تهوع و استفراغ نیز همراه باشند.
علائم سرطان کولورکتال می توانند با بسیاری از بیماری های دیگر مرتبط باشند. پزشکان تنها کسانی هستند که می توانند علت بروز این علائم را تشخیص دهند. درد اغلب جزو نشانه های اولیه سرطان به شمار نمی رود. افراد بهتر است ملاقات با پزشک را به تعویق نیندازند زیرا تشخیص اولیه می تواند نجات دهنده زندگی فرد باشد.
مراحل سرطان روده
پیشرفت سرطان روده بزرگ یا سرطان کولون در پنج مرحله دسته بندی می شود که عبارتند از
مرحله صفر
در مرحله صفر، سلول های غیر طبیعی در داخلی ترین لایه روده بزرگ یافت می شوند. این سلول های غیر طبیعی می توانند به سرطان تبدیل شده و به بافت های طبیعی اطراف انتشار یابند. مرحله صفر تحت عنوان کارسینوم درجا نیز شناخته می شود.
مرحله 1
در این مرحله سرطان شکل گرفته و از لایه های داخلی به لایه های میانی دیواره روده بزرگ منتشر شده است.
مرحله 2
مرحله 2 خود به سه قسمت A، B و C تقسیم می شود. در مرحله A سرطان از میان بافت عضلانی روده به لایه سروزی (خارجی ترین لایه) دیواره رسیده است. در مرحله بعد سرطان از لایه سروزی دیواره روده گذشته اما به اندام های مجاور نمی رسد. سرطان در مرحله C پس از گذشتن از لایه سروزی به اندام های مجاور می رسد.
مرحله 3
این مرحله نیز همانند مرحله قبل به سه قسمت A، B و C تقسیم می شود. در مرحله A سرطان از داخلی ترین لایه دیواره روده به لایه های میانی انتشار یافته و حداکثر تا 3 گره لنفی را مبتلا می کند. در قسمت B از مرحله سوم، سرطان روده علاوه بر حداکثر 3 گره لنفی موارد زیر را نیز درگیر می کند.
- لایه های میانی دیواره روده
- بافت های اطراف روده بزرگ یا راست روده
- اندام های مجاور و یا پرده صفاق (پریتوئن)
در قسمت C از مرحله سوم، سرطان روده به 4 گره لنفی مجاور یا بیشتر انتشار یافته و موارد زیر را به خود آلوده کرده است.
- لایه های میانی دیواره روده
- بافت های اطراف روده بزرگ یا راست روده
- اندام های مجاور و یا پرده صفاق (پریتوئن)
مرحله ۴
سرطان به گره های لنفی مجاور و دیگر اندام های بدن همچون ریه ها یا کبد انتشار یافته است.
مراحل تشخیص سرطان روده بزرگ
فرایند تعیین انتشار یا عدم انتشار سرطان به دیگر بخش های بدن فرایند مرحله بندی سرطان نام دارد. مرحله بندی سرطان به دلیل کمک به تعیین بهترین برنامه درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است.
مرحله صفر
این مورد اولین و زود هنگام ترین مرحله ممکن بوده و سرطان هنوز از محل خود خارج نشده است. در این مرحله سرطان هنوز به داخلی ترین لایه روده محدود می باشد. مرحله صفر تحت عنوان ((مرحله کارسینومِ درجا)) نیز شناخته می شود.
مرحله یک
در این مرحله انتشار سرطان شروع شده اما هنوز در لایه داخلی می باشد. مرحله 1 به مرحله Dukes A در سرطان روده بزرگ نیز شناخته می شود.
مرحله دو
بسیاری از سرطان ها در این مرحله در عرض دیواره روده رشد کرده و امکان دارد به بافت های مجاور نیز رسیده باشند. با این حال، این موارد هنوز به گره های لنفی نرسیده اند. مرحله 2 به مرحله Dukes B در سرطان روده بزرگ نیز شناخته می شود.
مرحله سوم
سرطان به گره های لنفی رسیده اما به اندام های دور بدن انتشار نیافته است. مرحله 3 به مرحله Dukes C در سرطان روده بزرگ نیز شناخته می شود.
مرحله چهارم
سرطان علاوه بر گره های لنفی به اندام های دور بدن مخصوصا ریه و کبد انتشار یافته است. به این انتشار متاستاز نیز گفته می شود. مرحله 4 به مرحله Dukes D در سرطان روده بزرگ نیز شناخته می شود.
مراحل سرطان راست روده
مرحله صفر
در مرحله صفر، سلول های غیر طبیعی در داخلی ترین لایه راست روده یافت می شوند. این سلول های غیر طبیعی می توانند به سرطان تبدیل شده و به بافت های طبیعی اطراف انتشار یابند. مرحله صفر تحت عنوان کارسینوم درجا نیز شناخته می شود.
مرحله 1
سرطان تشکیل شده و علاوه بر داخلی ترین لایه به لایه های دوم و سوم راست روده نیز رسیده است. با این حال سرطان در این مرحله به لایه بیرونی یا بیرون از راست روده نرسیده است.
مرحله 2
سرطان به بیرون از راست روده و بافت های اطراف رسیده اما گره های لنفی را به خود آلوده نکرده است. گره های لنفی ساختار هایی کوچک و لوبیایی شکل هستند که در سرتاسر بدن یافت شده و مایع لنف را از مواد مختلف تصفیه می کنند. این گره ها به مقابله با عفونت ها و بیماری ها کمک می کنند.
مرحله 3
سرطان به گره های لنفی مجاور رسیده اما به دیگر اندام های بدن انتشار نیافته است.
مرحله 4
سرطان به اندام های دیگر همچون ریه، کبد و تخمدان ها نیز رسیده است.
درمان سرطان روده
در جدول زیر درمان سرطان کولورکتال بر اساس مراحل آن آورده شده است:
مرحله | جراحی | شیمی درمانی/ زیست درمانی | پرتو درمانی | رادیولوژی مداخله‌ای |
مرحله صفر | بلی | خیر | خیر | خیر |
مرحله 1 | بلی | خیر | خیر | خیر |
مرحله 2 | بلی | بلی برای سرطان های راست روده و انواع پر خطر سرطان روده بزرگ. فولفوکس (5fu، لکوورین و اوکساپلاتین) یا کپسیتابین و اگزالی پلاتین (CapeOX) | بلی برای سرطان های راست روده. به صورت مصرف داروی تاندم به همراه 5fu یا زلودا | خیر |
مرحله 3 | بلی | فولفوکس (5fu، لکوورین،اوکساپلاتین) یا کپسیتابین و اگزالی پلاتین (CapeOX) | بلی برای سرطان های راست روده. به صورت مصرف داروی تاندم به همراه 5fu یا زلودا | خیر |
مرحله 4 | بلی در صورتی که تومور سبب انسداد مجرای روده شود. برخی بیماران نیازمند جراحی کبد، ریه یا پرده صفاق می شوند. معمولا در صورت عدم انسداد مجرا توسط تومور جراحی انجام نمی شود. | فولفوکس، فولفیرنوکس و ایرینوتکان، فولفیری، آواستین، اربیتوکس، وکتیبیکس، زالتراپ، استیوارگا، لونسورف، سیرامزا | بلی در سرطان های راست روده و دیگر موارد خاص. انجام رادیولوژی مداخله ای در موارد انتشار به کبد یا ریه | احتمالا. گزینه های درمانی می توانند تخریب با امواج رادیو فرکانسی (RFA)، پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن (SBRT) یا آمبولیزاسیون با دارو های شیمی درمانی باشند. |
