مشکل سوء هاضمه زمانی شناسایی می شود که دلیل مشخصی برای علائم موجود در بدن وجود نداشته باشد. و بیمار حین یا بعد از غذا خوردن حس خوشایندی نداشته باشد. البته شایان ذکر است که درصد کمی از موارد ابتلا به خاطرعفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری به وجود می آیند.
سوء هاضمه عملکردی چیست؟
سوء هاضمه عملکردی که به آن سوء هاضمه بدون زخم نیز گفته می شود، مربوط به گروهی از علائم خاص است که بر روی دستگاه گوارش تاثیر می گذارند. از جمله این موارد نیز می توان به درد معده، ناراحتی معده، حالت تهوع، استفراغ و خارج شدن باد گلو اشاره کرد.
علائم سوء هاضمه عملکردی
سوء هاضمه به کمک گروهی از علائم خاص مرتبط با دستگاه گوارش شناسایی می شود که شامل موارد زیر هستند
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه یا بالای شکم ، معمولا بعد از خوردن غذا ، خیلی سریع غذا خوردن یا خوردن یک وعده غذایی سنگین
- نفخ معده
- باد گلوی بیش از حد
- سوزش سردل
- فرد خیلی زود و به سادگی احساس پر بودن دارد
- احساس پر بودن زیاد بعد از خوردن غذا
- حالت تهوع
میزان شدت علائم مربوطه معمولا در افراد متغیر است و در اکثر موارد نمی توان آن را پیش بینی کرد.ممکن است برخی افراد تمامی علائم مرتبط با سوء هاضمه که در بالا به آن ها اشاره شد را تجربه نکنند، اما معمولا هر فرد با بیش از یک مورد از آن ها روبرو می شود.
علت بروز سوء هاضمه
سوء هاضمه عملکردی نوعی از سوء هاضمه است که هیچ علت واضحی (نظیر زخم، گاستریت یا ریفلاکس اسید) ندارد. سیستم گوارش افرادی که با این مشکل مواجه هستند معمولا سالم به نظر می رسد.علی رغم این موضوع، برخی عوامل خاص وجود دارند که علائم را در فرد تحریک کرده و یا آن ها را تشدید می کنند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد
- سیگار کشیدن و مصرف الکل
- چاقی
- استرس و اضطراب
- عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (همه افراد مبتلا به این بیماری هلیکوباکتر پیلوری را در معده خود نخواهند داشت و بسیاری از افراد که عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارند معمولا علائمی را تجربه نمی کنند)
- اختلال در عضلات معده که منجر به کند شدن تخلیه معده به بخش دئودنوم (قسمت اول روده کوچک) می شود
تقریبا از هر سه نفر یک نفر مبتلا به اختلال سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. اما علت بروز این سندروم ناشناخته بوده و ارتباط احتمالی بین سندروم روده تحریک پذیر و سوء هاضمه هنوز به اثبات نرسیده است.
تشخیص سوء هاضمه
تشخیص سوء هاضمه عملکردی شامل رد کردن شرایط و عوامل دیگر که ممکن است عامل بروز علائم باشند، می شود. قبل از این که بخواهیم تشخیصی انجام دهیم، ابتدا باید نتیجه آزمایش های مربوط به زخم معده، سرطان معده و گالستون (gallstones) منفی باشند. بدین منظور افراد معمولا باید آزمایش آندوسکوپی را انجام دهند.
در این آزمایش، پزشک مورد نظر یک دوربین مخصوص را از طریق دهان وارد سیستم گوارشی فرد می کند. اگر سیستم گوارشی فرد سالم و عادی به نظر برسد (به عنوان مثال هیچ زخمی در آن مشاهده نشود)، می توان وجود مشکل سوء هاضمه عملکردی در فرد را تایید کرد.آزمایش های خون به همراه آزمایش بررسی هلیکوباکتر پیلوری نیز در تشخیص این مشکل کاربرد دارند.
درمان سوء هاضمه
مشکل سوء هاضمه عملکردی در افراد را نمی توان به شکل کامل درمان کرد، اما امکان مدیریت علائم آن با موفقیت وجود دارد. بدین منظور فرد باید تغییراتی را در سبک زندگی خود اعمال کند، دارو مصرف کند و یا از هر دو مورد به شکل ترکیبی استفاده نماید. از جمله تغییراتی که باید در سبک زندگی به وجود بیایند می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- کاهش و مدیریت یا از بین بردن دلایل استرس و اضطراب مداوم
- اجتناب از مصرف غذا و نوشیدنی هایی که باعث تشدید علائم می شوند (به عنوان مثال نوشیدنی های کافئین دار یا غذای چرب)
- خوردن وعده های غذایی کوچک و مکرر برخلاف وعده های غذایی بزرگ
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
- قطع یا ترک مصرف الکل و استعمال دخانیات
اگر ایجاد این تغییرات در سبک زندگی نتواند به بهبود علائم فرد کمک کند، تنوعی از دارو ها وجود دارد که در درمان علائم سو هاضمه عملکردی تاثیر خوبی دارند. از جمله این داروها می توان موارد زیر را معرفی کرد
داروهای کاهش اسید در معده
داروهای معمول که این تاثیر را در بدن دارند شامل آنتی اسیدها، مهارکننده های پمپ پروتون (مانند امپرازول ، لانسوپرازول و رابرپازول) و مسدود کننده های هیستامین (مانند رانیتیدین) هستند.
درمان هلیکوباکتر پیلوری
اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری در بدن فرد وجود داشته باشد، درمان به کمک آنتی بیوتیک ها ممکن است به بهبود علائم بیمار کمک کند.
داروهای ضد درد
برخی از داروهایی که معمولا برای درمان افسردگی یا درد استفاده می شوند می توانند با دوزهای کم برای درمان سوء هاضمه عملکردی استفاده شوند. این داروها حتی می توانند برای افرادی که افسرده نیستند نیز مفید باشند.
