گاستروانتریت یک اصطلاح عمومی برای مشکلات التهابی مختلف در دستگاه گوارش است که شایع ترین علائم و نشانه های آن اسهال ، حالت تهوع ، استفراغ و دردهای شکمی می باشد. گاستروانتریت اغلب به عنوان “عفونت معده یا آنفولانزای معده” شناخته می شود ، با این حال ، ارتباطی با ویروس آنفولانزا ندارد.
در ایران عفونت معده در میان مردم حدوداً ۶۰٪ شایع است و عامل مهمی در سرطان معده به شمار میرود. در نواحی شمالی کشور و در آذربایجان غربی و شرقی بسیار شایع است اما در جنوب کمتر و به حدود ۳۰٪ میٰرسد.
علائم عفونت معده چیست
علامت اصلی گاستروانتریت ، اسهال است ، یعنی هنگامی که اجابت مزاج شما (مدفوع ) آبکی می شود و باید به طور مکرر و فوری به توالت بروید. اگرچه اسهال علامت اصلی گاستروانتریت است ، اما دلایل بسیار دیگری برای اسهال وجود دارد، بنابراین برای تشخیص درست عفونت معده حتماً به پزشک مراجعه کنید. علائم و نشانه های دیگر عفونت معده شامل موارد زیر است:
- تهوع و استفراغ
- درد و گرفتگی شکم
- تب و لرز خفیف
- از دست دادن اشتها
- سردرد و درد عضلانی
- خستگی و ضعف عمومی بدن
- بی اختیاری ( از دست دادن کنترل دفع مدفوع)
- سوء تغذیه در نوزادان
اگر علائم شما بیش از پنج روز طول بکشد و یا شدت آن افزایش یابد ، علائم دوباره به وجود آید ، مدفوع شما خونی و یا چرکی شود ، درد شکمی مداوم داشته باشید، یا اگر دچار کم آبی شوید ، باید به پزشک مراجعه کنید. کمبود آب در اثر دفع بیش از حد مایعات از بدن ایجاد می شود که می تواند در نتیجه عفونت معده باشد.
علائم کم آبی
علائم و نشانه های کم آبی که در نتیجه عفونت معده به وجود آمده شامل موارد زیر است:
- عطش شدید
- عدم ادرار در هشت ساعت گذشته و یا تنها دفع حجم کمی از ادرار
- ادراری که رنگ تیره و بوی بد دارد
- لب و دهان خشک شده
- دست و پاهای سرد
- گونهها یا چشمهای فرو رفته
- سرگیجه ، بی حالی ، سبکی سر
- در شیرخواران ، پوشک خشک (بیش از 4-6 ساعت) و / یا یک فونتانل فرو رفته (نقطه نرم در بالای سر کودک)
- پوست کشیده شده
علائم و نشانه های آنفولانزای معده در کودکان
کودکان مبتلا به گاستروانتریت یا آنفولانزای معده معمولاً اسهال دارند ، اما ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند ، به عنوان مثال:
- اسهال
- تشنگی شدید و یا امتناع از امتناع از نوشیدن آب
- افزایش یا کاهش میزان ادرار
- کاهش وزن
- بی حالی
- اسهال خونی
- بی حالی
- پوست کش یافته که به سرعت به حالت عادی بر نمی گردند
تشخیص عفونت معده
آزمایش خاصی برای گاستروانتریت وجود ندارد ، بنابراین عفونت معده در اغلب موارد با علائمی که ایجاد می کند ، و عمدتا اسهال ، تشخیص داده می شود. از آنجا که گاستروانتریت معمولاً یک بیماری خود محدود شونده است ، اکثرا توسط پزشک تشخیص داده نمی شوند. با این حال، در حین شیوع بیماری مانند کشتیهای مسافرتی، کشت های ویروسی و باکتریایی یا PCR و سایر آزمایشات مبتنی بر سیستم ایمنی، سرانجام می توانند عامل بیماری زا را شناسایی کنند. تا زمانی که این تشخیص انجام شود، بیشتر افراد مبتلا به گاستروانتریت شروع به بهبودی می کنند.
هنگامی که علائم گاستروانتریت شدید می شود، اکثر مسئولان بهداشت عمومی و متخصصان مراقبتهای بهداشتی، بر اساس کلیه سابقه بیماران، معاینات فیزیکی و علائم آن ها، آزمایشهایی را برای شناسایی عامل ایجاد کننده این بیماری خاص درخواست می دهند. علاوه بر این، بیمارانی که سابقه مصرف مشابه از غذاهای اخیر یا نوشیدنی های مشترکی با دیگران داشتند، اغلب به کشف منبع بیماری کمک می کنند (به عنوان مثال ، افرادی که اسهال داشتند از یک منبع غذایی مصرف داشتند).
پیشگیری از عفونت معده
برای پیشگیری از ابتلا به گاستروانتریت می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- شستشوی مکرر و کامل دست ها ، به خصوص قبل از خوردن یا تهیه غذا و بعد از رفتن به توالت یا تماس با فرد آلوده
- اطمینان حاصل کنید که کودکانتان دستان خود را به طور مکرر و کاملاً می شویند
- در صورت امکان از تماس مستقیم با افراد آلوده خودداری کنید
- پس از کار در خانه بمانید و کودکان را تا زمانی که علائم آن ها از بین نرفته است، به مدرسه نفرستید
- شستن لباس ، ملافه و اسباب بازی های فرد آلوده را جدی بگیرید
- تمیز کردن و ضد عفونی کردن سطوح آشپزخانه ، به خصوص بعد از کار با گوشت خام یا مرغ یا تخم مرغ
- از خوردن غذاهای نپخته ، به خصوص گوشت ، مرغ و ماهی خودداری کنید
- از نوشیدن آب تصفیه نشده خودداری کنید
- از خوردن گوشت خام ، ماهی و صدف بپرهیزید مگر اینکه مطمئن باشید که آنها تازه تهیه شده اند و از یک منبع قابل اعتماد هستند
- هر نوع محصول تازه مانند میوه و سبزیجات را کاملا بشویید
- از خوردن گوشت خام ، ماهی و صدف بپرهیزید مگر اینکه مطمئن باشید که آنها تازه تهیه شده اند و از یک منبع قابل اعتماد هستند
- کودک و فرزند خود را با واکسن روتاویروس واکسینه کنید ، که می تواند از ابتلا به گاستروانتریت ناشی از روتاویروس جلوگیری کند
- فقط آب معدنی یا جوشیده مصرف کنید و هنگام مسافرت ، به خصوص در کشورهای در حال توسعه از بطری های یخ استفاده نکنید.
- فقط آب معدنی یا جوشیده مصرف کنید و هنگام مسافرت ، به خصوص در کشورهای در حال توسعه از بطری های یخ استفاده نکنید.
آیا آنفولانزای معده و مسمومیت غذایی یکی هستند؟
اگرچه برخی علائم آنفولانزای معده و مسمومیت های غذایی مانند اسهال ، حالت تهوع و استفراغ ، گرفتگی شکم و درد عضلات مشترک می باشند ، اما دقیقاً یکسان نیستند.
آنفولانزای معده یا گاستروانتریت به معنای هرگونه مشکل التهابی عام در دستگاه گوارش است. برخی پزشکان آنفولانزای معده را از نظر ویروسی که به دستگاه گوارش حمله می کند، تعریف می کنند.
مسمومیت غذایی به طور خاص ناشی از خوردن یا نوشیدن مواد غذایی آلوده یا مایعات حاوی باکتری ها ، ویروس ها ، انگل ها و یا سموم تولید شده توسط آنها می باشد.
در نتیجه ، بین دو اصطلاح تفاوتهایی در اصل وجود دارد.
دکتر محمد امانی، فوق تخصص گوارش و کبد در تهران